آیا می‌توان افراد بسیجی را ضابط قانون دانست؟
افراد ضابط بسیجی در قانون دارای حق‌هایی می‌باشند.
همه چیز درباره این که یک فرد بسیجی ضابط قانون است یا خیر؟
در داخل متن اساس نامه مربوط به سازمان بسیج مستضعفین درباره وظایف مربوط به افراد بسیجی، مطالب و ضوابطی به شرح زیر بیان شده است:
بسیج یک نهاد یا سازمان است که زیر نظر و فرماندهی مقام معظم رهبری فعالیت دارد. هدف والای این نهاد ارزشمند نگهبانی از انقلاب اسلامی و هم چنین دست آوردهای آن نیز در جهت عبارتند از: جهاد کردن در راه خدا و توسعه حاکمیت قانون‌های الهی در جهان. تمامی این اهداف در کل دنیا در راستای قوانین جمهوری اسلامی ایران بوده و وظیفه تقویت کامل بنیه دفاعی از طرق مختلف مانند: همکاری با دیگر نیروهای مسلح و یا کمک به مردم در هنگام بروز مشکلاتی از قبیل: بلایای مختلف و حوادث غیر قابل پیش بینی، می‌باشد.
ماده ۱ قانون مربوط به حمایت به صورت قضایی از بسیجی ضابط قانون اعلام دارد: به نیروها و افراد مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اجازه داده شده تا هم چون: ضابطان قوه قضاییه، در هنگام مواجهه با جرایم مشهود و غیره اقدامات و کارهای لازم قانونی را انجام دهند.
ماده فوق به صورت کلی، نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به طور مستقیم مورد خطاب قرار داده است. لازم به ذکر است که قانون مذکور را افراد دارای شرایط در طی سال‌های بعد دچار تغییراتی کرده‌اند که این تغییرات حاکی از آن است که کلیت ماده قانونی را تغییر و اصلاح نموده‌اند. و هم چنین شروط متناسب و منطقی جهت اتخاذ سمت ضابطین این اعضا و افراد پیش بینی کرده و هم چنین تنها افراد خاصی از آنان را مجاز به انجام این اعمال دانسته‌‌اند.
استفاده از کلمه”اجازه” موجود در متن بالا، از لحاظ لغتی و یا اصطلاحی، در وهله اول به معنای دادن اختیار و یا صلاحیت لازم به اعضای بسیج سپاه در هنگام برخورد و مواجهه با جرایم مشهود با موانع مختلف رو به رو نخواهد بود و عمل نمودن به آنها کاملاً قانونی می‌باشد.
لازم به ذکر است ک در کنار مورد فوق، افراد و اعضایی که تحت عنوان بسیجی ضابط قانون هستند نیز باید دارای شرایط مناسب برای دریافت این سمت و مقام باشند. این شرایط به دو دسته تقسیم خواهند شد:
فرد ضابط بسیجی در پیدا کردن مجرم نقش به سزایی ایفا می‌کند.
همانطور که کسب و کار مشتریان ما بیشتر و پیچیده تر می شود، این نیاز به درک مفیدی از محیط کسب و کار جهانی دارد.
شروط شخصی
- فرد دارای عضویت در یکی از طبقه‌های نیروی مقاومت بسیج باشد. زیرا این افراد که به عضویت نهاد ذکر شده در آمده‌اند، از شاخه‌های اصلی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌باشند.
- داشتن شرایط کلی و یا عمومی هم چون: دارا بودن مدرک تحصیلی حد اقل سیکل، اعتقاد کامل به ولایت فقیه، داشتن حسن سابقه، دارای حسن شهرت، داشتن احساس مسئولیت، الزام عملی به همه احکام اسلام و قوانین جمهوری اسلامی ایران و هم چنین رعایت نمودن سلسله مراتب.
- دارای سلامت جسمی و روانی در حد اجرا نمودن ماموریت‌های محول شده
- گذراندن دوره‌های آموزشی مربوطه این دوره‌ها شامل کسب اطلاعات درباره موضوعاتی هم چون: نحوه بر خورد، طریقه انجام دادن تحقیقات مورد نیاز، انجام اقدامات و کارهای قانونی، اصول و ضوابط مربوط به استفاده از سلاح در مواقع ضروری و غیره، می‌باشد. در رابطه با این مورد آموزش‌های نظری و علمی در زمینه‌هایی هم چون: قضایی، عملیاتی، حفاظتی و غیره، بوده و سپری کردن تمامی این دوره‌های آموزشی طبق قوانین، اجباری و الزامی می‌باشد. در آخر، گواهی و مدرکی بر مبنی طی نمودن این آموزش‌ها، به افراد اهدا خواهد شد تا افراد بسیجی ضابط قانون بتوانند در مواقع لزوم به مراجع مربوطه آن را ارائه دهند.
- دارا بودن مجوز ویژه، به طور اغلب در قالب صدور و یا تحویل کارت شناسایی دارای عکس انجام می‌پذیرد و بر این موضوع که دارنده کارت نام برده شده، دوره‌های آموزشی لازم را طی کرده و با داشتن دیگر شروط قانونی، واجد شرایط برای اعطای سمت ضابطیت قوه قضاییه خواهد بود. لازم به ذکر است که در جهت احراز سمت نام برده شده، از طرف مخاطبان در موارد مطالبه شده، کاربرد داشته و محدوده جغرافیایی اقدام فرد ضابط را مشخص می‌نماید.
در صورتی که ضابطان در حین عملیات دستور داده شده فوت کننده به درجه شهادت دست می‌یابند
شرایط موضوعی چه نوع شرایطی هستند؟
شرایط موضوعی عبارتند از:
- مشهود بودن جرایم مربوط
- حضور نیافتن سایر ضابطین
- اقدام نکردن سایر ظابطین: این مورد در رابطه با ماده ۳ آیین نامه قانون حمایت کردن قضایی از بسیج در تعریف این شرط به شکل زیر بیان شده است.
” عدم اقدام نمودن به موقع ظابطان در شرایطی محرز خواهد بود که افراد ذی ربط دیرتر از بقیه به صحنه جرم برسند و یا در صورت حاضر بودن در صحنه، با جرم بر خورد قانونی نکنند”
- اعلام نمودن نیاز افراد به همکاری یا دخالت افراد بسیجی ضابط قانون که ماده ۴ آیین نامه قانون حمایت قضایی از بسیج در تعریف آن بدین شرح آمده است: نیاز افراد ضابط ذی ربط قضایی درباره برخود با جرایم مشهود، به رده‌های مختلف مربوط به مقاومت بسیج که توسط فرماندهی این نیرو تعیین خواهد شد، منعکس شده و رده‌های مربوطه وظیفه دارند تا آن جا که امکان دارد به ماموریت‌های نظامی آسیب و ضرری وارد نشود، به طور سازمان یافته و منظمی همکاری داشته باشند.
بدون وجود فرد ضابط بسیجی اقدامات مربوط به جمع آوری اطلاعات در صحنه جرم با اختلال مواجه می‌شود.
بسیج دارای چه اختیاراتی می‌باشد؟
افرادی که تحت عنوان ظابطان بشیجی هشتند حق مداخله در زمینه جرم‌های غیر مشهود را نخواهند داشت. در این گونه از جرایم، اختیارات مربوط به ضابطان عام قوه قضاییه نیز بسیار محدود است. و تنها باید گزارش خود را به مراجع قضایی مربوطه ارائه داده و هم چنین منتظر دستور مقام قضایی باشند. اختیارات مربوط به ضابطان در جرایم مشهود در بخش دوم ماده ۴۴ قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده و فرد بسیجی ضابط قانون هم کاملاً دارای این اختیارها و الزامات بوده و هم چنین موظف به رعایت آن نیز می‌باشند. بر اساس همین مورد، افراد بسیجی در سمت ضابط قوه قضاییه در صورت اقدام با جرایم مشهود، موظف‌اند تا همه اقدامات قانونی مورد نیاز را در جهت حفظ لوازم، علائم و دلیل‌های جرم و ممانعت از فرار کردن فرد متهم یا تبانی او، تحقیقات اولیه را انجام داده و بدون فوت وقت نتیجه را به قوه قضایی گزارش دهند.
نحوه بر خورد ضابطان بسیجی با مجرمین یا متهمین در قانون به صورت تعریف شده وجود دارد.
اقدامات بیان شده به صورت جزیی عبارتند از:
- دستگیر نمودن فرد یا افراد متهم در صورت نیاز یا ترس و نگرانی از فرار آنها، حفظ نمودن صحنه ارتکاب جرم و ممانعت از ورود افراد مختلف غیر مسئول به آن جا و جلوگیری از تغییرات یا جا به جایی در صحنه جرم
- حفظ نمودن و نگه داری از آثار مختلف و گوناگون، اسناد موجود، مدارک یا انواع اشیا مربوط به صحنه ارتکاب جرم
- تشکیل نمودن پرونده مقدماتی برای متهم شاکی
- تنظیم و تدوین کردن صورت جلسه و ثبت دقیق و با جزئییات، درج نمودن مشخصات آثار و اشیاء به طور دقیق و دلایل ارتکاب جرم
- انجام نمودن تحقیقات مورد نیاز و مهم مانند: تحقیق از شاکیان، متهم، شاهدان
- یکی دیگر از وظایف بسیجی ضابط قانون، بازداشت کردن فرد یا افراد متهم حد اکثر به مدت ۲۴ ساعت البته با رعایت تمامی شرایط مقرر شده.
- جمع کردن و توقیف نمودن همه ابزارآلات ارتکاب جرم و یا اشیایی که در زمان بازرسی به دست می‌آیند می‌توانند سبب کشف جرم و یا اقرار متهم به ارتکاب جرم باشد، باید تمامی موارد ضبط شود و در صورت جلسه مربوطه، هر یک از ابزارآلات مربوط به جرم تعریف و یا توصیف شود.
هم چنین لازم به ذکر است که باید دستورهای مقام قضایی را اجرا نموده و در اسرع وقت در زمانی که مقام قضایی مربوطه آن را تعیین می‌کند، نسبت به انجام دقیق دستورات و تکمیل نمودن پرونده، اقدام نموده و اگر به هر دلیلی اجرا یا تکمیل دستور انجام نشود، در آخر هر ماه گزارش آن با ذکر کردن علت به مقام قضایی مربوطه ارسال نمایند.
علاوه بر موارد گفته شده، ماده ۷ قانون آیین داد رسی کیفری، یکی از مهم‌ترین تکالیف ضابطان را رعایت کردن، حقوق شهروندی می‌داند.
نقش افراد ضابط بسیجی در قانون اساسی پر رنگ می‌باشد.
حقوق مربوطه درباره احترام به حقوق شهروندی
حقوق شهروندی دارای موارد مختلفی است که این موارد عبارتند از:
- افراد بسیجی ضابط قانون، باید اعمالی هم چون: عدم اعمال و دخالت دادن سلیقه شخصی، سوء استفاده از قدرت، اعمال کردن خشونت، منع کردن دستگیری و بازداشت غیر قانونی افراد و یا بازداشت اضافی و بدون نیاز یا ضرورت خاص، ارسال کردن فوری و بدون اسرع وقت پرونده به مراجع قضایی و اعلام موضوع بازداشت افراد به خانواده‌های آنها را انجام دهند.
- عدم ارائه تخفیف متهمان در زمان دستگیری و بازجویی مانند: بستن چشم و دیگر اعضای افراد هم چنین امتناع بازجویان از پوشاندن صورت خود، یا نشستن در پشت سر متهم، بردن متهم یا متهمان به مکان‌هایی نامعلوم و اقدامات مغایر با قانون
- دستگیری طبق مقررات قانونی و عدم هر گونه تجاوز به اسناد و وسایل بی ربط با جرم یا اموالی که به متهم تعلق نداشته و افشا نکردن مضمون اسناد، فیلم، عکس‌های خصوصی و ضبط کردن بی دلیل آنها.
- عدم انجام دادن هر گونه شکنجه یا اجبار برای گرفتن اعتراف
- عدم تغییر کردن و تحریف، در هنگام پاسخ گویی متهمین
دیگر حمایت‌های حقوقی از ضابطان بسیج
علاوه بر تمامی موارد گفته شده، حمایت‌های دیگری از افراد بسیجی ضابط قانون پیش بینی شده است که عبارتند از:
- ممنوعیت هر گونه توهین یا ضرب شتم فرد ضابط از سوی مجرم
- شهید، آزاده یا جانباز شناخته شدن فرد، در هنگام انجام مسئولیت‌های خویش
- دفاع کردن از خود در برابر اقدام قانونی فرد مذکور، دفاع مشروع نخواهد بود.
- معافیت افراد ضابط بسیجی از هر گونه مسئولیت کیفری یا مدنی در زمان بهره گیری از سلاح ، فوت یا مجروح شدن افراد ثالث حاضر در صحنه، به شرط آن که مفاد قانون نحوه به کار گیری سلاح توسط ماموران نیروی مسلح در موارد لازم و مهم مصوب سال ۱۳۷۳٫
افراد ضابط بسیجی نقش مهمی در صحنه ارتکاب جرم ایفا کرده و گزارشات مربوطه را تهیه می‌کنند.