محاسبه سهم الارث و چگونگی انجام آن

چگونگی محاسبه سهم الارث

مطابق با قوانین موجود در کشور محاسبه سهم الارث برای وراث مطابق با طبقه آن ها انجام می شود . در صورتی که هر یک از افراد طبقه بالاتر در قید حیات باشند افراد طبقه پایین تر نمی توانند از ارث بهره مند شوند. هر یک از طبقات در نظر گرفته شده در قانون خود به دو درجه تقسیم می شود که در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع می پردازیم.

همان طور که اشاره شد در طبقه اول خود به دو درجه اول و دوم تقسیم می شود که در طبقه اول_ درجه اول، پدر و مادر و فرزندان قرار می گیرند و در طبقه اول_ درجه دوم اولاد یا همان نوه های فرد متوفی قرار می گیرند.

در طبقه دوم _ درجه اول پدر بزرگ و مادر بزرگ و برادر و خواهر و در طبقه دوم_ درجه دوم فرزندان خواهر و برادر، پدر ها و مادر های پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها قرار می گیرند.

در طبقه سوم_ درجه اول عمه، عمو، خاله و دایی و در طبقه سوم_ درجه دوم اولاد موارد ذکر شده قرار می گیرند.

در حال حاضر مطابق با موارد گفته شده محاسبه سهم الارث صورت می گیرد و هر طبقه زمانی مشمول ارث قرار می گیرد که فردی از طبقه بالاتر در قید حیات نباشد برای مثال زمانی ارث شامل حال افراد طبقه دوم می شود که فردی از طبقه اول در قید حیات نباشد‌.

در کنار موارد گفته شده زن و شوهر هم از اموال فرد متوفی ارث می برند به گونه ای که هیچ یک از وراث گفته شده نمی تواند مانع تقسیم ارث برای آن ها شود.

البته در قانون ذکر شده است که پدر، مادر، دختر، پسر، زوج و زوجه حاجب به ارث نمی باشند بدین معنا که ممکن است سهم آن ها کاهش یابد اما به طور کامل محروم از ارث نمی شوند.

 

 

شیوه محاسبه ارث 

محاسبه سهم الارث برای هریک از وراث مطابق زیر انجام می شود

۱- زوجه

اگر فرد متوفی فرزندی داشته باشد یک هشتم اموال وی و اگر فرزندی نداشته باشد یک چهارم اموال به وی ارث می رسد.

۲- زوج                                                       

در صورتی که فرد متوفی فرزندی در قید حیات داشته باشد یک چهارم اموال و در صورتی که فرزندی نداشته باشد یک دوم اموال فرد متوفی به زوج ارث می رسد.

۳- مادر

چنان چه فرد متوفی فرزند و یا خواهر و برادری داشته باشد یک ششم اموال و چنان چه وی فرزند و یا خواهر و برادری نداشته باشد یک سوم اموال به مادر ارث می رسد.

۴- پدر 

در صورتی که متوفی فرزندی داشته باشد یک ششم اموال وی را به ارث می برد

۵- دختر 

در صورتی که فرد متوفی فرزند پسر نداشته باشد و تنها یک فرزند دختر داشته باشد نصف اموال وی به دختر ارث می رسد. چنان چه تعداد فرزندان دختر بیش از یک عدد باشد دو سوم اموال بین آن ها تقسیم می گردد.

۶- خواهر ( مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر، در صورتی که برادر یا اجداد پدری نداشته باشد)

در صورت وجود یک خواهر نصف اموال و در صورت وجود چند خواهر دو سوم اموال بین آن ها تقسیم می گردد

۷- برادر و خواهر ( مشتر‌ک از مادر در صورتی که متوفی اجداد مادری نداشته باشد)

یک ششم اموال در صورت تک بودن و یک سوم اموال در صورت بیش از یک عدد بودن به آن ها ارث می رسد.

زن از همه اموال شوهر ارث می برد

 

 

پیش از انقلاب

پیش از انقلاب اسلامی و تا سال ۷۰ مطابق با قانون ۹۴۶ قانون مدنی زن تنها از منقول فرد متوفی ارث می برد و اموال غیر منقول ( ساختمان و زمین ) شامل حال وی نمی شد اما پس از سال ۷۰ با اصلاح قانون زن از انواع غیر منقول مانند عرصه و عصیان و ساختمان و زمین اموال به ارث می برد. در ادامه به بررسی بیشتر محاسبه سهم الارث زن می پردازیم.

فرض بر ها گروهی هستند که سهم الارث آن ها در قانون مشخص شده است و در مقابل صاحبان قرابت کسانی هستند که میزان سهم آن ها مشخص و معین نشده است.

قانون در ابتدا سهم گروه فرض بر را محاسبه می کند و مابقی اموال به صاحبان قرابت داده می شود. البته برخی از وراث هم به عنوان فرض و هم به عنوان قرابت شامل ارث می شوند مانند پدر و دختر

گاهی ممکن است پس از تقسیم ارث بر اساس فرض ترکه کم و زیاد بیاید. زیادی ترکه حتی اگر وارث منحصر باشد به زوجه وارد نمی شود اما برای زوج تنها در صورتی که وارث منحصر باشد وارد می شود. در صورت وجود نقص، این نقص در طبقه اول بر فرزندان دختر وارد می شود اما در طبقه دوم از خواهران مشترک از پدر و مادر و یا خواهران مشترک از پدر کاسته می شود.

مطابق قانون کمبود ترکه هیچ گاه بر زوج، زوج و یا خانواده مادری وارد نمی شود. لازم با ذکر است کمبود یا زیاد آمدن ترکه تنها در صورتی که تمام وراث فرض بر باشند بوجود می آید.

 

در ماده ۹۰۷ قانون مدنی ذکر شده است که اگر پدر و مادر فرد متوفی در قید حیات نباشند و وی یک یا چند اولاد داشته باشد محاسبه سهم الارث وراث به صورت زیر انجام می گردد.

چنان چه متوفی تنها یک فرزند داشته باشد تمام اموال بدون در نظر گرفتن جنسیت به وی می رسد. اگر تعداد اولاد بیش از یک عدد باشد و تمام آن ها پسر و یا دختر باشند اموال به صورت مستقیم بین آن ها تقسیم می گردد. و چنان چه فرزندان بیش از یک عدد و بعضی دختر و بعضی پسر باشند، پسر دو برابر دختر ارث می برد.

بایستی توجه شود که به جز هزینه کفن و دفن چنان چه دینی بر گردن فرد متوفی باشد، این دین باید از ماترک ادا شود و پس از آن وصیت تا یک سوم ترکه و مازاد آن اعمال شود و مابقی با توجه به اصولی که گفته شد محاسبه شود.

وسایلی مانند انگشتر، قرآن، لباس و شمشیر فرد متوفی به فرزند پسر بدون این که از سهم الارث وی کم شود داده می شود. البته در شرایطی که تمام اموال فرو متوفی به موارد گفته شده ختم نشود.